Psikolojik İlk Yardım nedir?

Psikolojik İlk Yardım nedir? Psikolojik İlk Yardım hangi konuları içermektedir? Psikolojik İlk Yardım kimin içindir? Psikolojik İlk Yardım Hizmeti Nasıl Sunulur?

Psikolojik ilk yardım afet, kaza, terör saldırısı veya bireysel/toplumsal düzeyde olumsuz etkilere neden olan herhangi bir olay sırasında ya da sonrasında gerçekleştirilen bir çeşit erken dönem psikososyal müdahale yaklaşımıdır (Brymer ve ark. 2006).

Diğer bir ifadeyle; Psikolojik İlk Yardım, acı çeken ya da desteğe ve yardıma ihtiyaç duyan kişiye sunulan insani ve destekleyici profesyonel müdahale olarakta tanımlanmaktadır.

Psikolojik İlk Yardım hangi konuları içermektedir?
•    Kişileri zorlamayan pratik bakım ve destek sağlamak
•    İhtiyaç ve kaygıları belirlemek
•    İnsanların temel ihtiyaçlarını karşılamalarına yardımcı olmak (gıda, su, bilgi alma gibi)
•    İnsanları konuşmaya zorlamadan dinlemek
•    Rahatlatıp sakinleşmelerine yardımcı olmak
•    İnsanların bilgi edinmesi, hizmetlere ve sosyal desteklere ulaşmaları için yardım sağlamak
•    Kişileri gelecekteki olası zararlardan korumak.

Psikolojik İlk Yardım kimin içindir?
PSİKOLOJİK İLK YARDIM yakın bir zamanda ciddi bir kriz durumuna maruz kalmış stresli insanlar içindir. PSİKOLOJİK İLK YARDIM hem çocuklara hem yetişkinlere uygulanabilir. Fakat kriz yaşantısı geçiren herkes psikolojik ilk yardıma ihtiyaç duymayabilir ya da bu yardımı istemeyebilir. Bu durumlarda yardım istemeyen kişileri zorlamayın, sadece destek istediklerinde kolayca ulaşılabilir olun.

PSİKOLOJİK İLK YARDIM’ ın tek başına yetersiz kaldığı ve kişinin daha ileri düzeyde desteğe ihtiyaç duyduğu durumlar olabilir. Bu noktada PSİKOLOJİK İLK YARDIM sağlayan kişi kendi limitlerini bilmeli ve gerekli kişileri –tıbbi personel, meslektaşlar veya alandaki diğer insanlar, yerel otoriteler, toplum liderleri ve dini liderler gibi– en uygun kaynağa yönlendirmelidir.

ACİL İLERİ DÜZEY DESTEĞE DAHA FAZLA İHTİYACI OLAN İNSANLAR KİMLERDİR?

» Acil medikal bakıma ihtiyacı olan ve ciddi hayati tehlike taşıyan yaralılar,
» Kendilerine ve çocuklarına bakamayacak düzeyde üzgün olan insanlar,
» Kendine zarar verebilecek insanlar,
» Başkalarına zarar verebilecek insanlar

PSİKOLOJİK İLK YARDIM ne zaman verilir?
İnsanların yardım ve desteğe ihtiyacı stres kaynağı olaydan uzun bir süre sonra da devam etmesine rağmen, PSİKOLOJİK İLK YARDIM kriz olayından etkilenen insanlara hemen yardım etmeyi amaçlamaktadır. Stres altındaki kişilerle ilk temasa geçtiğiniz anda psikolojik ilk yardım sağlayabilirsiniz. Bu yardım genellikle afet sırasında ya da afetten hemen sonra uygulanır. Fakat bu yardım, olayın ne kadar sürdüğüne ve çeşidine göre bazen günlerce ya da haftalarca sunulabilmektedir.

PSİKOLOJİK İLK YARDIM nerede sunulur?
PSİKOLOJİK İLK YARDIM, yeterince güvenli her yerde sunulabilir. Bunun için genellikle olay/kaza yeri veya yardım hizmetlerinin verildiği sağlık merkezleri, sığınaklar, kamplar, okullar ve gıda gibi yardımların dağıtıldığı tesisler önerilir. İmkânlar uygun olduğunda PSİKOLOJİK İLK YARDIM’i özel olarak konuşulabilecek bir yerde vermeye çaba gösterilmelidir. Cinsel şiddet gibi belli tip kriz durumlarına maruz kalan kişilerde, kişinin itibarına saygı ve gizliliği için mahremiyetin sağlanmasına özellikle dikkat edilmelidir.

PSİKOLOJİK İLK YARDIM prensipleri nelerdir?
Güvenlik : Bireyler için zarar görme riski yaratan davranışlardan kaçının. Yardım ettiğiniz çocuk ve yetişkinlerin güvende olduğundan emin olun ve onları fiziksel veya psikolojik zararlardan koruyun.

İtibar : Yardım ettiğiniz kişilerin kültürel ve sosyal normlarını dikkate alarak saygılı bir şekilde davranın.

Haklar : İnsanların yardıma adil olarak ve ayrım yapılmaksızın erişebildiğinden emin olun.Haklarını savunmaları ve uygun desteğe ulaşmaları için kişilere yardım edin. Yardım ettiğiniz kişi için en iyi olanı düşünerek davranın.

Kriz durumunda (doğal afet,kaza,terör olayları vs.) vatandaşlar nasıl davranmalı?
» Krizi yöneten ilgili otoritelerin açıklamalarını takip edin.
» Eğer varsa, acil müdahalenin nasıl organize edildiğini ve hangi yardım kaynaklarının bulunduğunu öğrenin.
» Arama-kurtarma personelini veya acil tıbbi personeli engellemeyin.
» Görevinizi ve görevinizin sınırlarını bilin.

PSİKOLOJİK İLK YARDIM sunmak için psikososyal arka plana sahip olmaya gerek yoktur. Bununla birlikte, eğer kriz çalışmalarına yardım etmek istiyorsanız bir organizasyon veya topluluk ile çalışmanız önerilmektedir. Eğer kendi başınıza hareket ederseniz, kendinizi riske atabilir, çalışmaların koordinasyonunu olumsuz etkileyebilir ve krizden etkilenmiş kişileri kaynaklara ve ihtiyaç duydukları desteğe ulaştıramayabilirsiniz.

Psikolojik İlk Yardım Hizmeti Nasıl Sunulur?

1)Etkili iletişim:
Stres altındaki kişilerle iletişim biçimi çok önemlidir. Kriz durumdaki insanlar çok üzgün, kaygılı veya şaşkın olabilir. Bazı insanlar kriz sırasında meydana gelen şeyler için kendilerini suçlayabilir. Sakin olmak ve anlayış göstermek, stres altındaki insanların kendilerini daha güvende, anlaşılmış , saygı gösterilmiş ve önemsenmiş hissetmelerine yardımcı olur. Çok fazla konuşmayın, sessizlik için zaman verin. Bir süre sessiz kalmak, karşınızdaki kişiye isterse sizinle paylaşımda bulunması için gerekli alanı ve cesareti verecektir.

2)Hazırlık
» Kriz olayı hakkında bilgi edinin.
» Mevcut hizmetler ve destekler hakkında bilgi edinin.
» Emniyet ve güvenlik problemleri hakkında bilgi edinin.

3)PSİKOLOJİK İLK YARDIM İlkeleri:  İZLE, DİNLE VE BAĞKUR

Üç temel PSİKOLOJİK İLK YARDIM ilkesi; izlemek, dinlemek ve bağlantı kurmaktır. Bu eylem ilkeleri, bir kriz durumuna nasıl bakacağınız ve alana güvenle nasıl gireceğiniz, etkilenen insanlara nasıl yaklaşacağınız, onların ihtiyaçlarını nasıl anlayacağınız ve onları pratik destek ve bilgiye nasıl ulaştıracağınız konusunda rehberlik edecektir (aşağıdaki tabloya bakınız)

Sağlık çalışanlarının kendine/çevresine zarar verme riski olup Psikiyatrik İlkyardım ihtiyacı olan kişiyle görüşürken dikkat etmesi gereken hususlar nelerdir?  

•    Kişinin üzerinde kesici-delici alet olduğu biliniyor veya şüpheleniliyorsa mutlaka polisten yardım istenmeli
•    Çevredeki bulunabilecek diğer tehlikeli nesnelerin varlığı araştırmalı (bıçak, demir/tahta sopa vs) ve ortamdan uzaklaştırılmalı
•    Hasta ile uyaranın az olduğu kapalı, sakin bir ortamda görüşülmelidir.
•    Mümkün olduğunca görüşmeye yalnız girilmemeli, yalnız girilmesi gereken durumda kapı açık bırakılmalı ve yardımcı sağlık personeli kolay ulaşılabilir durumda olmalıdır.
•    Yumruk ve tekme mesafesine girilmemeli
•    Saldırgan kişiye arka dönülmemeli
•    Eller hep açıkta, görünür kalmalıdır.
•    Konuşma iyi düzenlenmiş ve akılcı olmalıdır.

Resmi evraklardaki (örnek: çağrı formundaki soruların sırayla doldurulması gibi) sıralamalar bu durumda pek kullanışlı değildir. Alanda yapılacak karşılıklı konuşmalar çok kısa tutulmalıdır. Konuşma, bulunduğunuz koşula uygun ve tedavinizde işinize yarayacak bilgileri alacak şekilde olmalıdır. Hasta size daha fazlasını kendiliğinden veriyorsa o bilgilerden de yararlanmaya çalışın.
•    Konuşma esnasında sorduğunuz sorular açık uçlu olmalıdır, doğrudan veya dolaylı sorabilirsiniz. Depresyon, intihar vakası veya çok az  tepki veren hastalar dışında konuşmayı hastanın yönlendirmesine izin verebilirsiniz. Ancak konuşma istediğiniz bilgilere ulaşacak nitelikte olmalıdır. Hasta bazı sorularınıza yanıt vermek istemezse zorlamayın, aksi halde hasta kapanır ve hiç bilgi vermeyebilir. Bilgi toplamak için gerektiği kadar zaman ayırın; ne eksik ne fazla.  Hastanın durumu acil nakil gerektiriyorsa ya da çevresine tehlike oluşturuyorsa bilgi edinmek için vakit kaybetmeyin. Edindiğiniz  tüm bilgilere (gözlem, hastadan ve çevreden toplanan bilgilere) rağmen hastanın davranışları ve cevaplarıyla ilgili kesin karar  vermekten kaçının.

Eğer Psikolojik İlk Yardım ile ilgili olarak her şeye rağmen istediğiniz verimi yakalama iradesini gösteremezseniz mutlaka Profesyonel Yardım almaktan çekinmeyin ve hiç olmazsa 0532 158 35 55 ten arama veya  whatsapptan bana yazma iradesini gösterin.

• Aşağıda verilen rehber niteliğindeki bilgilerin, danışan veya hasta ile konuşmanızı daha etkili kılacağı düşünülüyor:   
«     Hastaya kendinizi tanıtın, yardım etmek üzere orada olduğunuzu ifade edin.
«     Hastayı sorunlu olay yerinden uzaklaştırın, rahatsız eden kişi veya nesneleri uzaklaştırın.
«  İyi bir müdahale ile hastanın ailesinin, arkadaşlarının ya da çevresindeki kişilerin aşırı endişeli tepki vermelerini önleyebilirsiniz.

«Uygun olan kişilerden, çevrenizde biriken meraklıları ya da hastayı rahatsız eden kişileri uzaklaştırmasını isteyin (şiddet kullanmayacak, kibarca yapabilecek kişileri seçmeye dikkat edin)
«  Gerekiyorsa, hastaya destek vererek rahatlatan tanıdıklarının yardımını sağlayın
«     Hastanın endişesini artıracak davranışlardan kesinlikle kaçının.

« Baştan ayağa muayene etmeden önce hastayla dostça ilişki kurmaya çalışın. Hastanın mahremiyetine saygılı olun, mesleki sınırlarınızı koruyun (profesyonelliğinizi) ve etkili olun.
«     Hasta aşırı tedirginse veya tedaviyi redder ise, yapacağınız her işlemi dikkatlice ve anlayacağı bir dille açıklayın.
«     Kendinize güvenerek iletişim kurun, hastanın ve olayın gerektirdiği olgunlukta davranın(makul olun), dürüst olun.
«     Kurallar koyun; örnek,“ağlayabilirsiniz, ancak kendinize ya da başkalarına zarar vermenize izin vermeyeceğim” gibi.
«     Hasta gerçekleri saptırıyorsa, onun düşüncelerini kabul edip etmemeniz önemli değildir. Önemli olan bu çarpıtmaların hastanın gerçekleri olduğunu anlamanızdır (örnek: “duvardaki örümcekler üzerime saldırıyor” gibi).
«     Hastayı, oturması ve gevşemesi için ikna edin (cesaretlendirin)
«     Hastayı, kendi durumunu kendi sözleri ile ifade etmesi için teşvik edin
«     Konuşurken daldan dala atlamıyorsa ya da anlamsız konuşmuyorsa, hastanın sözlerini mümkün olduğunca yarıda kesmeyin.
«     Uzun süren sessizlik dönemlerinden korkmayın, rahat ama dikkatli olun
«     Hasta ağlamaya veya gülmeye başlarsa, konuşmayla bu ruhsal gösteriyi bölmeyin
«     Hastanın öyküsünü(burada kastedilen öykü hastalık öyküsü değil!) istediği gibi anlatmasına fırsat tanıyın ve başınızı sallayarak “evet anlıyorum, daha fazlasını da anlatabilirsin” diyerek devam etmesi için cesaret verin
«     Hastanın düşünceleri alt üst olmuşsa veya durum onun için çok karmaşık görünüyorsa; konuşmayı, onun kendisini daha az karmaşıklık (veya düzen içinde) hissedeceği şekilde yönlendirin.
«     Hastayla tartışmayın (bir şeyleri kanıtlamaya çalışmayın)
«     Konuşmayı sürdürmek istediğiniz durumlarda asla kapalı uçlu sorular sormayın. (kısaca “evet” ya da”hayır” cevabı verilen sorulara kapalı uçlu sorular denilmektedir)
«     Duruşunuz, karşınızdakini korkutacak (göz dağı vermek ister) tarzda olmasın
«  Soğuk kanlı olun, bu şekilde hastanın kaygılarını azaltır ve rahatlamasını sağlarsınız
«     Zaten kaygılı olan hastaya, bağırmayın
«     Hasta izin vermiyorsa hastaya asla dokunmayın
«     Hastanın hareketlerini ya da durumunu yargılamayın ! Bırakın hasta sizin tarafsız olduğunuzu düşünsün (zaten sağlık personeli olarak tarafsız olmak durumundasınız)
«     Denemeden hastayla konuşmanın olanaksız olduğuna karar vermeyin (bellek bozukluğu olmadıkça, en ağır psikotik hasta bile hastalık öyküsü ile ilgili çok değerli bilgiler verebilir)
«     Yalan söylemeyin ya da sahtekarlık yapmayın
«     Çıkış ile aranızda hasta olmasın ! Hasta saldırganlaştığında kaçmanız gerekirse kaçış yolunuz hemen yakınınızda olmalıdır.